ศูนย์ กศน.อำเภอรัตภูมิ

ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่เดือนสิงหาคม ถึงเดือนมกราคม

นายสวาท สังข์ทอง ผู้ให้สัมภาษณ์

ประวัติผู้ให้สัมภาษณ์

ชื่อ-สกุล นายสวาท สังข์ทอง

อายุ 54 ปี

คู่สมรส นางประคอง สังข์ทอง

ศาสนา พุทธ

ภูมิลำเนาเดิม อ.ระโนด จ.สงขลา

ที่อยู่ปัจจุบัน บ้านเลขที่ 10 / 7 หมู่ 3 ต.ท่าชะมวง อ.รัตภูมิ จ.สงขลา 90180

ระดับการศึกษา ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4

อาชีพ หัตกรรมจักสาน (สุ่มไก่)

รายได้ 500 - 600 บาท / วัน

วัน - เวลาสัมภาษณ์ 26 มีนาคม 2553

นายสวาท สังข์ทอง ชาวบ้านหมู่ 3 ตำบลท่าชะมวง เป็นอีกผู้หนึ่งที่ยึดอาชีพหัตถกรรมเครื่องจักสานจากไม้ไผ่ เป็นอาชีพหลักในการสร้างรายได้ให้กับครอบครัว ลุงสวาทกล่าวว่า แต่เดิมตนเป็นคน อำเภอระโนด จังหวัดสงขลา แต่เนื่องจากต้องย้ายติดตามพ่อมาตั้งถิ่นฐานยังตำบลท่าชะมวง อำเภอรัตภูมิ ตั้งแต่เล็ก จึงทำให้ตนและครอบครัวกลายเป็นคนท่าชะมวงจนกระทั่งถึงปัจจุบัน ลุงสวาทกล่าวว่า ตั้งแต่เล็กจนถึงปัจจุบันชีวิตของลุงสวาทสัมผัสอยู่กับการทำหัตถกรรมเครื่องจักสานจากไม้ไผ่มาเป็นเวลานาน ครอบครัวและเพื่อนบ้านในชุมชนท่าชะมวง (หมู่ 3) มีจำนวนมากที่ยึดอาชีพจักสานเป็นอาชีพหลัก เครื่องจักสานไม้ไผ่ที่คนในชุมชนนิยมทำได้แก่ สุ่มไก่ ฝาสานไม้ไผ่ เป็นต้น แต่ที่นิยมทำส่วนมากจะเป็นสุมไก่ ลุงสวาทยังกล่าวอีกว่า อาชีพสานสุ่มไก่เป็นอาชีพหลักของครอบครัว ตนสามารถส่งเสียบุตรให้เรียนจนสำเร็จการศึกษาและเลี้ยงดูคนในครอบครัวด้วยรายได้จากการทำสุมไก่จำหน่าย ซึ่งจะมีคนทั้งในและนอกพื้นที่มารับซื้อโดยตรงที่บ้าน ลุงสวาทยังกล่าวอีกว่าวัตถุดิบที่สำคัญในการทำสุ่มไก่ คือไม้ไผ่ ส่วนใหญ่ครอบครัวของตนเองและเพื่อนบ้านจะรับซื้อไม้ไผ่มาจากจังหวัดสตูลและพัทลุง ซึ่งปัจจุบันยังคงอยู่เป็นจำนวนมาก แต่ละเดือนจะมีพ่อค้ามาส่งให้ถึงบ้าน โดยตกประมาณลำละ 20 บาท ไม้ไผ่ที่ดีจะเป็นไม้ไผ่ ลำขนาดปานกลาง สุ่มไก่ที่ทำจะมี 3 ขนาด คือ ขนาดใหญ่, ขนาดกลาง, และขนาดเล็ก ซึ่งแต่ละขนาดจะมีราคาจำหน่ายดังนี้ ขนาดเล็กมีราคาลูกละ 100 บาท ขนาดกลางมีราคาลูกละ 130 บาท และขนาดใหญ่มีราคาถึง 150 บาท ในการทำสุ่มไก่แต่ละลูกต้องใช้ไม้ไผ่ 2 ลำ ซึ่งราคาต้นทุนในการผลิตตกลูกละประมาณ 40 บาท ตนสามารถทำสุ่มไก่ได้วันละ 5-6 ลูก ซึ่งมีรายได้ประมาณ 500-600 บาท /วัน สามารถสร้างรายได้ให้กับครอบครัวเป็นอย่างดี ลุงสวาทยังกล่าวอีกว่าตนมีอาชีพสานสุ่มไก่เป็นอาชีพหลัก ไม่มีอาชีพเสริมอื่นใด แต่เนื่องจากลุงสวาทมีความอดทนและตั้งใจในการทำงาน มีความขยันหมั่นเพียร จึงทำให้มีทักษะความชำนาญในการสานสุ่มไก่ จึงทำให้ผลงานการสานสุ่มไก่ของลุงสวาทเป็นที่ติดใจของลูกค้าทั้งในและนอกพื้นที่

ไม้ไผ่สีสุก

ไม้ไผ่สีสุก
ชื่อวิทยาศาสตร์ Bambusa blumeana Schult.
วงศ์ GRAMINEAE-BAMBUSOIDEAE Bambusa blumeana Schult.
วงศ์ GRAMINEAE-BAMBUSOIDEAE
เป็นไม้ไผ่ประเภทมีหนาม ความยาวลำต้นสูง 10 - 18 เมตร เส้นผ่าศูนย์กลาง 8 - 12 เซนติเมตร แข็ง ผิวเรียบเป็นมัน ข้อไม่พองออกมา กิ่งมากแตกตั้งฉากกับลำต้น หนามโค้งออกเป็นกลุ่ม ๆ ละ 3 อัน อันกลางยาวกว่าเพื่อน ลำมีรูเล็กเนื้อหนา ใบมีจำนวน 5 - 6 ใบ ที่ปลายกิ่ง ปลายใบเรียวแหลม โคนใบเป็นรูปลิ่มกว้าง ๆ หรือตัดตรง แผ่นใบกว้าง 0.8 - 2 เซนติเมตร ยาว 10 - 20 เซนติเมตร ใต้ใบมีสีเขียวอมเหลือง เส้นลายใบมี 5 - 9 คู่ ก้านใบสั้น ขอบใบสากกลีบใบเล็กมีขน
นิเวศวิทยา เชื่อกันว่าเป็นไม้ดั้งเดิมในหมู่เกาะอินเดียตะวันออก หรือหมู่เกาะแปซิฟิกตอนใต้ ในประเทศไทย มักจะขึ้นอยู่ตามที่ราบลุ่มริมห้วย แม่น้ำ และมักปลูกรอบ ๆ บ้านในชนบท
ขยายพันธุ์ ปักชำ ใช้ท่อนไม้ไผ่มาตัดทอนเป็นท่อน ๆ ให้ติดปล้อง 1 ปล้อง (ข้อตา) นำมาปักไว้ในวัสดุชำ เอียงประมาณ 45 องศา เรียงเป็นแถวเป็นแนวเดียวกันเพื่อสะดวกในการดูแลรักษา เติมน้ำลงในกระบอกไม้ไผ่ให้เต็ม ประมาณ 4 สัปดาห์ หน่อจะแตกออกจากตาไม้ไผ่ และรากจะงอกออกจากปุ่มใต้ตา หรือถ้าตัดทอนท่อนไม้ไผ่ให้ตัดข้อต่อ 2 ข้อ แล้วเจาะตรงกลางระหว่างข้อตา สำหรับเติมน้ำลงไปในปล้อง นำไปวางนอนในวัสดุชำแนวราบก็ได้เช่นกันประโยชน์ สมัยก่อนมักปลูกไว้รอบบ้านเป็นรั้วกันขโมย กันลม หน่อเมื่ออยู่ใต้ดินทำอาหารได้มีรสสี เมื่อโผล่พ้นดินประมาณ 20 - 30 เซนติเมตร มักเอาไปทำหน่อไม้ดอง จะให้รสเปรี้ยว สีขาว และเก็บได้นาน โดยไม่เปื่อยเหมือนหน่อไม้ชนิดอื่น เนื้อไม้หนาแข็งแรง ใช้สร้างบ้านในชนบทได้ทนทาน ทำเครื่องจักสาน เครื่องใช้ในการประมง ใช้ในการทำนั่งร้านก่อสร้าง ส่วนโคนนิยมใช้ทำไม้คานหาบและใช้ทำกระดาษให้เนื้อเยื่อสูง

วัสดุและอุปกรณ์ในการทำสุ่มไก่

- ไม้ไผ่

- เลื่อย

- เหล็ก

- มีด

- แฉก (สำหรับผ่าไม้ไผ่)

- ท่อนไม้ (สำหรับรองไม้ไผ่ขณะเหลา )

ขั้นตอนการทำสุ่มไก่มีดังนี้

1.คัดเลือกไม้ไผ่ลำขนาดกลาง และเตรียมวัสดุอุปกรณ์อื่นๆสำหรับทำสุ่มไก่ให้พร้อม

2. นำเลื่อยมาตัดไม้ไผ่ให้ได้ขนาดท่อนละประมาณ 2 เมตร

3. นำไม้ไผ่ที่ได้จากการเลื่อยมาผ่าให้เป็นซี่   โดยใช้แฉกในการผ่าซี่

4. นำไม้ไผ่ที่ผ่าออกเป็นซี่ไว้แล้ว   มาเหลาเพื่อป้องกันการหักของไม้ไผ่ สามารถที่จะดัดงอซี่ไม้ไผ่ได้ตามต้องการขณะสานและป้องกันการถูกเสี้ยนไม้ไผ่บาดมือ

5.นำไม้ไผ่ที่ผ่านการเหลามาจักขึ้นรูปให้ได้ตามรูปทรงและขนาดที่ต้องการดังรูป

6.ดัดไม้ไผ่ที่ขึ้นรูปไว้แล้วให้มีลักษณะเป็นสุ่มไก่ดังรูป

7.นำไม้ไผ่ซี่อื่นๆที่เหลือมาประกอบกันตามขั้นตอน   โดยใช้ไม้ไผ่ที่ผ่าเป็นซี่มาสานสลับซี่ขึ้นลง และประกอบตามวิธีการจนได้เป็นรูปสุ่มไก่ของแต่ละขนาด ดังรูป

8. เสร็จสมบูรณ์